We spreken auteur Martijn Veltkamp over zijn boek Leven in Cadans. Daarin stelt hij de vraag wat fietsen met je hoofd doet.
Waarom wilde je Leven in Cadans gaan schrijven?
Al jarenlang bewegen we steeds minder. Onlangs nog kwam weer in het nieuws dat kinderen niet alleen minder, maar ook minder goed bewegen dan vroeger. Bij veel banen zitten mensen bijna de hele dag. Ik hoop dat boeken als het mijne mensen stimuleren om weer meer te gaan bewegen. Daarnaast wilde ik laten zien dat sporten, en dan met name fietsen, je geest stimuleert en dat je al fietsend je stemming kan verbeteren en zelfs stress kunt verlagen.
Je bent psycholoog, is er een link tussen jouw beroep en het onderwerp fietsen?
Psychologie heeft een link met alles wat mensen doen, dus ja, ook fietsen. Tegelijkertijd is er geen unieke link. Psychologische kennis kun je inzetten om sportprestaties te verbeteren, maar ook om jezelf al sportend beter te leren kennen, of gewoon om je beter in je vel te voelen. Leven in cadans gaat vooral over die laatste twee effecten.
“Ik wilde laten zien dat sporten, en dan met name fietsen, je geest stimuleert en dat je al fietsend je stemming kan verbeteren en zelfs stress kunt verlagen.
Heb je onderzoek gedaan voor dit boek?
Ja, via Het is Koers heb ik zo’n 300 fietsers en niet-fietsers bereikt. Zij vulden een vragenlijst in met vragen als ‘ik ga ervan uit dat iets wel goed gaat,’ waarbij ze dan aangaven in welke mate ze het daar mee eens waren. Fietsers bleken meer rust in het hoofd te hebben en waren optimistischer. Maar goed, dit onderzoek is in wetenschappelijk opzicht behoorlijk quick-and-dirty hoor.
Is fietsen anders voor je brein dan andere sporten?
Laat ik voorop stellen dat bewegen (al is het wandelen) goed voor je is, en sporten in de breedste zin ook. Maar er zijn zeker verschillen. Er is met name een verschil tussen aerobe (lang & minder intensief) en anaerobe (kort & explosief) beweging. Sommige mentale gevolgen van het sporten, zoals rust in het hoofd of het ombuigen van een stemming, hebben tijd nodig en vind je daarom eerder bij fietsen of andere duursporten dan bij krachtsporten. Een ander verschil is de mate waarin je je moet concentreren. Fietsend is er ruimte om je gedachten te laten afdwalen en soms zelf in een bijna meditatieve cadans te komen. Bij balsporten is deze ruimte er niet; hierbij moet je continu aandacht schenken aan de sport. Dat laatste is niet per se slecht, maar heeft dus wel een andere invloed op je brein.
Dat bedoel je dus met ‘rondtrappen van de pedalen maakt je hoofd leger’.
Ja, dit fenomeen herkennen heel veel fietsers. Ik geloof zelfs dat daar de meeste consensus over bestaat; fietsen geeft rust in het hoofd. Spaanse onderzoekers hebben laten zien hoe dat werkt: ze lieten mensen intensief fietsen op een rollerbank en vroegen hen om hardop te denken. De fietsers hadden in het begin nog allerlei gedachten aan dagelijkse dingen als een ruzie, of een takenlijstje, of noem maar op. Langzamerhand verdwenen die gedachten en na een uur konden ze slechts nog denken aan dingen die fietsgerelateerd waren. De reden hiervoor is dat naarmate het lichaam vermoeid raakt en harder moet werken de geest zich vernauwd en focust op wat het op dat moment moet doen. Er is dus simpelweg geen ruimte meer om nog over iets anders na te denken.
Je kan dus echt fietsend je gedachten ordenen?
Ja, fietsen kan echt helpen je gedachten te ordenen. Wanneer ik de hele dag achter mijn bureau zit om een moeilijk probleem op te lossen, dan loopt mijn hoofd vaak om. Er is zoveel informatie en alles lijkt op zo’n moment even belangrijk. Prioriteiten stellen is dan lastig. Dit komt doordat mijn bewustzijn alle informatie op wil nemen, maar dat kan niet, het is teveel. Wanneer ik dan ga fietsen, neem ik afstand. Sterker nog, ik móet zelfs afstand nemen, zoals ik hierboven uitleg. Maar onbewust ratelt het brein vrolijk door, waardoor ik wel ineens ingevingen krijg en ik toch het kaf van het koren kan scheiden.
“Fietsend is er ruimte om je gedachten te laten afdwalen en soms zelf in een bijna meditatieve cadans te komen.
Jij fietst zelf dus ook?
Ja, ik geloof dat ik op mijn 11e al een eerste racefiets had, een Peugeot. Inmiddels heb ik een andere racefiets (natuurlijk), maar ik fiets nog steeds graag!
Hoe vaak en hoe ver per week ga je erop uit?
Het lukt me met een drukke agenda en twee kleine kinderen thuis minder vaak te fietsen dan ik zou willen, maar kom op zo’n twee keer per week uit. Als ik weinig tijd heb dan fiets ik welgeteld 0 kilometer, want dan maak ik gebruik van de spinning-bike op zolder. Buiten fiets ik in mijn eentje korte rondjes, zo tussen de 35 en 50 kilometer. Heerlijk, even mijn gedachten ordenen 😉
Hoe verliep het schrijfproces van Leven in Cadans?
Het verliep heel anders dan bij mijn eerste boek De verborgen motor. Daar schreef ik eerst rondom 1 thema per hoofdstuk heel wijdlopig alles op wat ik te zeggen had en begon daarna flink te schrappen. Nu was dat anders. Ik ben echt begonnen met de vraag: wat doet fietsen met je geest? Hierdoor was de eerste versie van het boek heel kort, het was bijna een soort onderzoeksartikel. Vanuit die korte versie ben ik het verhaal gaan bouwen. Het duurde het wel even voor ik de juiste toon te pakken had, maar toen deze er eenmaal was, ging het als een trein.
Je werkt met verschillende mensen samen in dit boek, met wie? En waarom eigenlijk?
Omdat ik het boek als een onderzoek heb benaderd, heb ik vanaf het eerste begin heel veel samengewerkt met anderen. Ik sprak met amateur-fietsers (waaronder Nynke de Jong, Herman van der Zandt, Alex Roeka en Thijs Zonneveld) en oud-profs (als Aart Vierhouten, Loes Gunnewijk, Maarten den Bakker en Joop Zoetemelk) over hun ervaringen met wielrennen. Verder heb ik voor psychologische input gesproken met Ap Dijksterhuis, met name bekend van zijn boek Het slimme onbewuste, en met Thomas van Rompay, die weer veel weet over het effect van de natuur op ons hoofd.
Wat is het doel van je boek?
Het doel van dit boek is om meer mensen te laten fietsen. Ik hoop dat mensen die op fietsafstand van het werk wonen net iets vaker op de fiets gaan en misschien zelfs een omweg te nemen. Want ook op een stadsfiets heb je baat bij de sport. Voor de wielrenners hoop ik dat ze door mijn boek gaan letten op wat fietsen met hun geest doet.
